प्रधानमंत्री श्री नरेन्द्र मोदी कल 22 मार्च 2021 को अपराह्न 12.30 बजे विश्व जल दिवस के अवसर पर वीडियो कॉन्फ्रेंसिंग के माध्यम से जलशक्ति अभियान: कैच द रेन का शुभारम्भ करेंगेI प्रधानमंत्री की उपस्थिति में केन्द्रीय जल शक्ति मंत्री और उत्तर प्रदेश एवं मध्य प्रदेश के मुख्यमंत्रियों के बीच केन- बेतवा सम्पर्क परियोजना के लिए ऐतिहासिक समझौता ज्ञापन पर हस्ताक्षर भी किए जाएंगे I नदियों को आपस में जोड़ने की राष्ट्रव्यापी योजना की यह पहली परियोजना हैI
जल शक्ति अभियान:कैच द रेन के बारे में
यह अभियान देश भर के ग्रामीण और शहरी क्षेत्रों में एक साथ “कैच द रेनः “जहां भी, जब भी संभव हो वर्षा का जल संग्रह करें” शीर्षक के साथ चलाया जाएगाI इस अभियान को मानसूनी वर्षा की शुरुआत से पहले और मानसूनी वर्षा के मौसम की समाप्ति के बीच 30 मार्च, 2021 से 30 नवम्बर, 2021 की अवधि में कार्यान्वित किया जाएगाI जमीनी स्तर पर जल संरक्षण में जन भागीदारी के लिए इस अभियान को जन आन्दोलन के रूप में शुरू किया जाएगाI इसका उद्देश्य वर्षाजल के समुचित संग्रह को सुनिश्चित करने के लिए सभी सम्बंधित हितधारकों को सक्रिय करना है ताकि वे अपने-अपने क्षेत्रों के मौसम और भूगर्भीय संरचना के हिसाब से वर्षा जल संरक्षण के लिए आवश्यक निर्माण कार्य कर सकें I
इस कार्यक्रम के बाद जल और जल संरक्षण से जुड़े विभिन्न विषयों पर विचार करने के लिए जहां चुनाव हो रहे हैं, उन राज्यों के अलावा देश के सभी जिलों की ग्राम पंचायतों में ग्राम सभाओं का आयोजन किया जाएगाI जल संरक्षण के लिए ग्राम सभाएं ‘जल शपथ’ भी लेंगीI
केन-बेतवा लिंक परियोजना के लिए समझौता ज्ञापन के बारे में
यह समझौता अंतर्राज्यीय सहयोग के लिए पूर्व प्रधानमंत्री अटल बिहारी वाजपेयी के उस सपने को पूरा करने की शुरुआत करेगा जिसके तहत नदियों में आने वाले अतिरिक्त जल को सूखा पीड़ित एवं जल की कमी वाले क्षेत्रों में विभिन्न नदियों को आपस में जोड़कर पहुंचाया जा सकेगाI इस परियोजना में दाऊधन बाँध बनाकर केन और बेतवा नदी को नहर के जरिये जोड़ना, लोअर ओर्र परियोजना, कोठा बैराज और बीना संकुल बहुउद्देश्यीय परियोजना के माध्यम से केन नदी के पानी को बेतवा नदी में पहुंचाना हैI इस परियोजना से प्रति वर्ष 10.62 लाख हेक्टेयर कृषि क्षेत्र में सिंचाई सुविधाएं, लगभग 62 लाख लोगों को पेयजल आपूर्ति और 103 मेगावाट जलविद्युत का उत्पादन होगा I
यह परियोजना बुन्देलखंड क्षेत्र में पानी की भयंकर कमी से प्रभावित क्षेत्रों के लिए अत्यधिक लाभकारी होगी जिसमें मध्य प्रदेश के पन्ना, टीकमगढ़, छतरपुर, सागर, दमोह, दतिया, विदिशा, शिवपुरी और रायसेन जिले तथा उत्तर प्रदेश के बांदा, महोबा, झांसी और ललितपुर जिले शामिल हैं I इससे भविष्य में नदियों को आपस में जोड़ने की और अधिक परियोजनाओं का मार्ग प्रशस्त होगा जिससे यह सुनिश्चित किया जा सके कि पानी की कमी के कारण देश के विकास में बाधा न बन पाएI
Prime Minister Shri Narendra Modi will launch the ‘Jal Shakti Abhiyan:Catch the Rain’ campaign on World Water Day i.e. on 22nd March 2021 at 12:30 PM via video conferencing. In the presence of the Prime Minister, the signing of historic Memorandum of Agreement between the Union Minister of Jal Shakti and the Chief Ministers of Madhya Pradesh and Uttar Pradesh to implement the Ken Betwa Link Project, the first project of the National Perspective Plan for interlinking of rivers, will also take place.
About ‘Jal Shakti Abhiyan:Catch the Rain’
The Campaign will be undertaken across the country, in both rural and urban areas, with the theme “catch the rain, where it falls, when it falls”. It will be implemented from 22nd March 2021 to 30th November, 2021 – the pre-monsoon and monsoon period in the country. It will be launched as a Jan Andolan to take water conservation at grass-root level through people’s participation. It is intended to nudge all stakeholders to create rainwater harvesting structures suitable to the climatic conditions and subsoil strata, to ensure proper storage of rainwater.
After the event, Gram Sabhas will be held in all Gram Panchayats of each district (except in the poll bound states) to discuss issues related to water and water conservation. Gram Sabhas will also take ‘Jal Shapath’ for water conservation.
About MoA for Ken Betwa Link Project
The agreement heralds the beginning of inter- state cooperation to implement the vision of Former Prime Minister Shri Atal Bihari Vajpayee to carry water from areas that have surplus water to drought prone and water deficit areas, through the interlinking of rivers. This project involves transfer of water from the Ken to the Betwa River through the construction of Daudhan Dam and a canal linking the two rivers, the Lower Orr Project, Kotha Barrage and Bina Complex Multipurpose Project. It will provide annual irrigation of 10.62 lakh ha, drinking water supply to about 62 lakh people and also generate 103 MW of hydropower.
The Project will be of immense benefit to the water starved region of Bundelkhand, especially to the districts of Panna, Tikamgarh, Chhatarpur, Sagar, Damoh, Datia, Vidisha, Shivpuri and Raisen of Madhya Pradesh and Banda, Mahoba, Jhansi and Lalitpur of Uttar Pradesh. It will pave the way for more interlinking of river projects to ensure that scarcity of water does not become an inhibitor for development in the country.
ஜல் சக்தி அபியான்: மழைநீர் சேகரிப்பு’ பிரச்சாரத்தை உலக தண்ணீர் தினமான இன்று பிரதமர் நரேந்திர மோதி மதியம் 12:30 மணிக்கு காணொலிக் காட்சி வாயிலாக துவக்கி வைத்தார்.
இந்த நிகழ்ச்சியின்போது நதிகள் இணைப்பிற்கான தேசிய கண்ணோட்ட திட்டத்தின் முதல் திட்டமான கென் பெத்வா இணைப்பு திட்டத்தை செயல்படுத்துவதற்கான வரலாற்றுச் சிறப்புமிக்க புரிந்துணர்வு ஒப்பந்தத்தில் மத்திய ஜல் சக்தி அமைச்சரும் மத்திய பிரதேசம், உத்தரப் பிரதேச மாநிலங்களின் முதல்வர்களும் பிரதமர் முன்னிலையில் கையெழுத்திடுவார்கள்
‘ஜல் சக்தி அபியான்: மழைநீர் சேகரிப்பு’ பற்றி:
“ மழை நீர் சேகரிப்பு , மழை எங்கு பொழிந்தாலும், எப்போது பொழிந்தாலும்,” என்ற கருப்பொருளோடு நாடு முழுவதும் ஊரக மற்றும் நகர்ப்புறங்களில் இந்தப் பிரச்சாரம் மேற்கொள்ளப்படும். பருவமழைக்கு முந்தைய காலத்திலும், பருவமழை காலத்திலும் அதாவது 2021 மார்ச் 22-ஆம் தேதி முதல் நவம்பர் 30-ஆம் தேதி வரை இது அமல்படுத்தப்படும்.
தண்ணீரின் பாதுகாப்பை முன்னிறுத்தி மக்களின் பங்களிப்போடு அடிமட்ட அளவில் மக்கள் இயக்கமாக இந்தப் பிரச்சாரம் செயல்படுத்தப்படும்.
மழைநீர் முறையாக சேமிக்கப் படுவதை உறுதி செய்வதற்காக பருவநிலை மாற்றங்கள், மண் அடுக்குகளுக்கு ஏற்றவாறு மழைநீர் சேகரிப்பு அமைப்புகளை உருவாக்க அனைத்து பங்குதாரர்களையும் வலியுறுத்துவது இதன் நோக்கமாகும்.
இந்த நிகழ்ச்சியை தொடர்ந்து தண்ணீர் மற்றும் தண்ணீர் பாதுகாப்பு தொடர்பான விஷயங்கள் குறித்து விவாதிக்க ஒவ்வொரு மாநிலத்தில் உள்ள (தேர்தல் நடைபெற உள்ள மாநிலங்களைத் தவிர்த்து) அனைத்து கிராம பஞ்சாயத்துகளிலும் கிராம சபைக் கூட்டங்கள் நடைபெறும். தண்ணீர் பாதுகாப்பிற்கான ‘நீர் உறுதிமொழியையும்’ கிராம சபைகள் ஏற்கும்.
கென் பெத்வா இணைப்பு திட்டத்திற்கான புரிந்துணர்வு ஒப்பந்தம் பற்றி:
நதிகளை இணைப்பதன் மூலம் தண்ணீர் வரத்து அபரிமிதமாக உள்ள பகுதிகளில் இருந்து வறட்சி மிகுந்த மற்றும் தண்ணீர் பற்றாக்குறை உள்ள பகுதிகளுக்கு நீரை எடுத்துச் செல்லும் முன்னாள் பிரதமர் அடல் பிஹாரி வாஜ்பாயின் தொலைநோக்குப் பார்வையை அமல்படுத்தும் வகையில் மாநிலங்களுக்கு இடையேயான ஒத்துழைப்பின் துவக்கமாக இந்த ஒப்பந்தம் அமையும்.
இந்த திட்டத்தின் கீழ் தௌதன் அணை, கென் மற்றும் பெத்வா ஆறுகளை இணைக்கும் கால்வாய், லோயர் ஆர் திட்டம், கோத்தா குறுக்கணை மற்றும் பீனா வளாகம் பல்நோக்கு திட்டம் ஆகியவை உருவாக்கப்பட்டு அதன்மூலம் கென் ஆற்றில் உள்ள நீர் பெத்வா ஆற்றிற்கு கொண்டு செல்லப்படும்.
இதன் மூலம் ஆண்டுக்கு 10.62 லட்சம் ஹெக்டர் நிலப்பரப்பிற்கு நீர்ப்பாசனம், 62 லட்சம் மக்களுக்கு குடிநீர் விநியோகம் மற்றும் 103 மெகாவாட் நீர் மின்சக்தி உருவாக்கப்படும்.
தண்ணீர் பஞ்சம் அதிகம் உள்ள பந்தல்கண்ட் பகுதி குறிப்பாக மத்தியப் பிரதேசத்தின் பன்னா, டிகாம்கர், சத்தர்புர், சாகர், தாமோ, தாட்டியா, விதிஷா, ஷிவ்புரி, ரெய்சன் ஆகிய மாவட்டங்களும், உத்தரபிரதேசத்தின் பண்டா, மகோபா, ஜான்சி மற்றும் லலித்புர் ஆகிய மாவட்டங்களும் இந்தத் திட்டத்தின் வாயிலாக பெரிதும் பயனடையும்.
நாட்டின் வளர்ச்சிக்கு தண்ணீர் பற்றாக்குறை தடைக்கல்லாக இருக்கக்கூடாது என்பதை உறுதி செய்வதற்காக மேலும் பல நதிகளை இணைக்கும் திட்டங்களுக்கு இது வழிவகை செய்யும்.
–எஸ்.சதிஸ் சர்மா.